Làm âm thanh sân khấu, mixer hay phòng thu – chắc chắn bạn từng nghe tới từ “Effect”. Nhưng hiệu ứng âm thanh này cụ thể là gì? Dùng sao cho đúng?
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sâu về các loại effect thường gặp, cách ứng dụng hiệu quả trong thực tế, và mẹo để tránh lạm dụng gây phản tác dụng.
Effect là gì trong âm thanh?
Effect (hay hiệu ứng âm thanh) là quá trình xử lý tín hiệu đầu vào (như micro, nhạc cụ…) để tạo ra cảm giác khác biệt về không gian, chiều sâu, hoặc độ vang. Mục tiêu là làm cho âm thanh “hay hơn” hoặc phù hợp hơn với mục đích trình diễn.
Nói dễ hiểu: effect không thay đổi bản chất tín hiệu âm thanh gốc, mà tạo thêm lớp “màu” hoặc “không khí” cho tín hiệu đó.
Các loại effect phổ biến
Reverb – Tạo cảm giác không gian
Reverb (hồi âm) mô phỏng lại âm thanh vang dội như trong phòng kín, nhà thờ, hội trường. Đây là loại effect phổ biến nhất trong mixer kỹ thuật số.
- Dùng để giọng micro không bị khô, tạo độ “mượt” và tự nhiên
- Phù hợp khi dùng micro hát live, hoặc xử lý vocal trong phòng thu
Delay – Lặp lại tín hiệu
Delay là hiệu ứng lặp lại âm thanh sau một khoảng thời gian nhất định (vài mili giây đến vài giây).
- Dùng để tạo hiệu ứng không gian ảo, tăng độ hoành tráng
- Nếu lạm dụng, dễ gây dội âm khó chịu
Chorus – Nhân đôi tín hiệu
Chorus tạo cảm giác như có nhiều nguồn phát âm thanh cùng lúc, mỗi nguồn hơi lệch nhau chút xíu. Thường dùng cho nhạc cụ hoặc vocal.
- Làm cho âm thanh dày hơn, có cảm giác phong phú hơn
- Phổ biến khi xử lý guitar điện hoặc synth
Flanger / Phaser – Biến dạng tín hiệu tuần hoàn
Hai loại effect này thường dùng cho nhạc cụ hơn là giọng hát, tạo âm thanh xoáy, “bồng bềnh” hoặc dạng “quay vòng”.
- Flanger: tín hiệu bị trễ và pha trộn, tạo ra sóng dao động
- Phaser: làm thay đổi pha tín hiệu gốc theo chu kỳ
Mixer và các hiệu ứng tích hợp
Trên các mixer digital, bạn có thể chọn sẵn các preset hiệu ứng như: Hall, Room, Echo, Plate, Spring… Tùy theo loại mixer (Yamaha, Behringer, Allen & Heath, Soundcraft…), giao diện và chất lượng effect cũng khác nhau.
Quan trọng: Dù mixer có sẵn effect, nhưng người dùng phải biết điều chỉnh hợp lý:
- Không quá tay → dội âm, lẫn tín hiệu
- Không quá khô → âm thanh bị “chết”, thiếu tự nhiên
Khi nào nên dùng effect?
- Micro giọng hát trên sân khấu: nên có reverb nhẹ, delay vừa phải
- Phát biểu, hội nghị: hạn chế dùng effect – cần giọng rõ, sạch
- Guitar, keyboard: có thể thêm chorus hoặc delay để tạo cảm xúc
Tùy mục đích, không phải cứ thêm effect là hay. Đôi khi “ít là nhiều”.
Phân biệt nhẹ: Effect và Exciter khác gì nhau?
- Effect là xử lý tín hiệu tạo không gian, vang vọng
- Exciter là xử lý làm sáng âm thanh, tăng sắc thái treble, giúp giọng “sáng hơn” mà không cần tăng volume
Exciter thường ít thấy trong mixer analog phổ thông, mà có ở mixer số cao cấp hoặc plugin phòng thu.
(Plugin phòng thu là hiệu ứng âm thanh ảo, cài vào phần mềm thu âm để làm tiếng hay hơn, giống như thiết bị ngoài nhưng chạy trên máy tính.)
Có nên lạm dụng effect?
Không. Nhiều anh em kỹ thuật mới vào nghề thường thích “cho reverb hơi nhiều cho mướt”. Nhưng nếu xử lý không tinh tế, giọng sẽ bị đục, lẫn vào nhạc cụ hoặc feedback micro.
Muốn âm thanh chuyên nghiệp, hãy để effect làm nền, không làm chủ. Và nếu bạn chưa chắc về lượng effect, hãy chỉnh “vừa đủ nghe” – rồi giảm bớt một chút.
Gợi ý xem lại
Nếu bạn chưa chắc mixer mình đang dùng có effect gì, hãy xem lại mục: Các loại mixer và thuật ngữ đi kèm
