Bạn hay nghe mấy từ “damping”, “room mode” hay “jitter” mà chẳng hiểu rõ nó là gì?
Đừng lo, bài viết này sẽ giải thích rõ ràng, dễ hiểu 15 thuật ngữ âm thanh chuyên sâu thường gặp trong dàn âm thanh sân khấu, hội trường và cả phòng nghe tại gia. Đặc biệt hữu ích cho anh em làm kỹ thuật, đam mê audio hay đang muốn tìm hiểu sâu về thế giới âm thanh chuẩn quốc tế.
1. Comb Filtering – Hiệu Ứng Gợn Sóng Âm Thanh
Là hiện tượng sóng âm giao thoa, tạo ra các vùng âm thanh bị triệt tiêu – nghe bị “rụng tiếng” – xen kẽ với vùng âm mạnh bất thường. Thường gặp khi đặt hai micro gần nhau, thu cùng một nguồn, hoặc do phản xạ âm trong không gian kín như hội trường.
2. Room Modes – Tần Số Cộng Hưởng Phòng
Phòng nghe có kích thước cụ thể sẽ cộng hưởng mạnh ở một số tần số nhất định, khiến âm thanh bị “ù ù” hoặc “dội bass”. Đây là lý do cần xử lý tiêu âm – tán âm chuẩn trong thiết kế phòng thu hay phòng hội trường.
3. Flutter Echo – Vang Nhẹ Nhiều Lần
Khi hai bề mặt phẳng song song (như hai bức tường) không được xử lý âm học, âm thanh sẽ bị dội lại nhiều lần với tốc độ nhanh, tạo cảm giác “rè rè” hoặc nghe lấp lánh, khó chịu – đặc biệt khi clap tay hay nói chuyện.
4. Standing Wave – Sóng Dừng
Sóng âm phản xạ rồi giao thoa với chính nó, tạo ra điểm âm thanh “đứng yên” trong phòng – chỗ nghe thấy to, chỗ nghe thấy nhỏ hoặc không có gì. Rất quan trọng khi set up loa trong phòng kín.
5. Impulse Response (IR) – Phản Ứng Với Âm Xung
Đo xem một không gian hoặc thiết bị phản hồi thế nào với tín hiệu xung ngắn. Dùng trong phân tích âm học, kiểm tra độ vang, phản xạ, độ méo của loa/phòng.
6. Transient Response – Phản Hồi Với Âm Nhanh
Khả năng thiết bị (loa, tai nghe) tái tạo chính xác các âm thanh nhanh và ngắn như tiếng gõ, trống snare. Loa càng tốt, transient càng rõ ràng, sắc nét.
7. Headroom – Khoảng Dư Âm Lượng
Là khoảng an toàn giữa âm lượng trung bình và ngưỡng tối đa trước khi méo tiếng. Dàn âm thanh càng có headroom lớn, càng dễ chơi nhạc to mà không bị bể tiếng.
8. Slew Rate – Tốc Độ Tái Tạo Tín Hiệu
Cho biết ampli có bắt kịp được tín hiệu thay đổi nhanh không. Slew rate càng cao thì khả năng tái hiện chi tiết, độ động càng tốt – đặc biệt khi chơi nhạc mạnh.
9. Jitter – Lệch Pha Tín Hiệu Số
Là lỗi xảy ra khi tín hiệu digital bị dao động về thời gian, gây ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh khi chuyển sang analog. Nghe sẽ thiếu chi tiết, bị “nhòe” âm.
10. Intermodulation Distortion (IMD) – Méo Do Nhiễu Chéo
Xảy ra khi hai tần số chồng nhau, tạo ra các âm phụ không mong muốn. Là dạng méo tiếng rất khó chịu, khiến âm thanh bị “dơ” và thiếu trung thực.
11. Damping Factor – Hệ Số Kiểm Soát Loa
Chỉ khả năng ampli kiểm soát chuyển động của loa bass. Damping cao giúp loa dừng nhanh sau khi phát, không bị “lê lết” – cho bass chắc, gọn, lực.
12. Crosstalk – Rò Rỉ Kênh Âm Thanh
Tín hiệu từ kênh trái bị rò sang kênh phải (hoặc ngược lại), làm âm hình stereo bị “lệch”, thiếu độ tách bạch. Cần đặc biệt chú ý khi thu âm hoặc xử lý tín hiệu stereo.
13. Pink Noise – Nhiễu Hồng
Dạng tín hiệu có năng lượng đều trên mỗi quãng tám – khác với nhiễu trắng. Dùng để cân chỉnh EQ hệ thống âm thanh trong phòng nghe hoặc sân khấu.
14. Nearfield / Farfield Monitoring – Vị Trí Nghe Kiểm Âm
Nearfield: loa đặt gần người nghe (~1-2m), giảm ảnh hưởng phòng. Farfield: loa đặt xa hơn, thường dùng cho phòng lớn hoặc cần đánh giá âm thanh toàn dải trong môi trường thật.
15. Psychoacoustics – Tâm Lý Âm Thanh
Ngành nghiên cứu cách tai người và não bộ cảm nhận âm thanh. Là nền tảng cho các công nghệ như xử lý loudness, nâng giọng, định hướng âm thanh 3D…
DXaudio – Giải Mã Âm Thanh Theo Cách Của Bạn
Tụi mình không chỉ cung cấp thiết bị âm thanh mà còn mong muốn bạn hiểu sâu – nghe đúng – đầu tư chuẩn. Nếu bạn cần tư vấn về kỹ thuật, thiết kế phòng nghe, set up hội trường hay chỉ đơn giản là muốn hiểu rõ một thuật ngữ nào đó, cứ inbox DXaudio nha!
Ngược lại với bài này: Có những thuật ngữ tưởng phức tạp nhưng thật ra… không quan trọng bằng việc chọn đúng loa, đúng cấu hình và xử lý đúng phòng. Nếu bạn chưa biết bắt đầu từ đâu, quay lại đọc kỹ phần “Room Modes”, “Damping” và “Headroom” nhé!
